Wielu użytkowników platform cyfrowych, takich jak Polsat Box czy Canal+, zastanawia się nad rozszerzeniem swojej oferty programowej o kanały nadawane z satelity Astra 19.2E. To zrozumiałe, ponieważ Astra oferuje dostęp do setek niekodowanych stacji, głównie w języku niemieckim, ale również francuskim czy hiszpańskim, co stanowi atrakcyjne uzupełnienie podstawowego pakietu. Jednocześnie technologia Unicable, znana również jako SCR (Satellite Channel Router), zdobyła ogromną popularność dzięki możliwości podłączenia wielu dekoderów za pomocą jednego kabla koncentrycznego. To wygodne rozwiązanie, eliminujące potrzebę prowadzenia oddzielnych przewodów do każdego odbiornika, co jest typowe dla starszych instalacji. Rodzi się więc naturalne pytanie: czy można połączyć zalety obu tych światów ? Czy da się zbudować instalację opartą na technologii Unicable, która jednocześnie pozwoli na odbiór sygnału z dwóch popularnych pozycji satelitarnych – Hot Bird 13.0E i Astra 19.2E ?
Odpowiedź na to pytanie nie jest prosta i zależy od wielu czynników technicznych. Standardowe podejście, które mogłoby przyjść do głowy, czyli zamontowanie dwóch konwerterów Unicable na jednej antenie w tak zwanym układzie „zeza” i połączenie ich przełącznikiem DiSEqC, jest niestety z góry skazane na niepowodzenie. Systemy te są ze sobą niekompatybilne na podstawowym poziomie. Zanim jednak dojdziemy do bardziej zaawansowanych metod, które pozwalają osiągnąć cel, warto zrozumieć, na czym polegają różnice w działaniu poszczególnych komponentów instalacji satelitarnej. Wiedza ta pozwoli świadomie wybrać najlepsze rozwiązanie dla swojego domu lub mieszkania. Warto też pamiętać, że w przypadku bardziej skomplikowanych konfiguracji, pomoc instalatora anten telewizyjnych może okazać się nieoceniona. Taki specjalista dysponuje nie tylko wiedzą, ale również odpowiednimi przyrządami pomiarowymi, które gwarantują optymalne ustawienie całej instalacji.
Podstawy odbioru satelitarnego: konwerter, DiSEqC i Unicable
Aby w pełni zrozumieć problem, musimy przyjrzeć się trzem podstawowym elementom każdej nowoczesnej instalacji satelitarnej. Pierwszym z nich jest konwerter, czyli LNB (Low-Noise Block Downconverter). Jest to urządzenie montowane w ognisku anteny satelitarnej, którego zadaniem jest zebranie sygnału odbitego od czaszy, wzmocnienie go i zamiana jego częstotliwości na niższą, tak aby mógł on być przesłany kablem koncentrycznym do dekodera. Standardowe konwertery typu Single, Twin, Quad czy Octo posiadają odpowiednio jedno, dwa, cztery lub osiem niezależnych wyjść, z których każde musi być połączone osobnym kablem z tunerem w dekoderze.
Drugim elementem jest przełącznik DiSEqC (Digital Satellite Equipment Control). To niewielkie urządzenie pozwala na przełączanie sygnału pochodzącego z kilku różnych konwerterów (a więc i z różnych satelitów) i przesyłanie go jednym kablem do dekodera. Dekoder, wysyłając odpowiedni impuls, informuje przełącznik, z którego wejścia sygnał ma być w danym momencie przekazany na wyjście. To właśnie dzięki przełącznikom DiSEqC możliwy jest odbiór programów z Hot Birda i Astry przy użyciu jednej anteny z dwoma oddzielnymi konwerterami standardowymi.
Trzecią technologią, która zrewolucjonizowała instalacje z wieloma odbiornikami, jest Unicable. Jej działanie jest zupełnie inne niż w przypadku klasycznych rozwiązań. Zamiast przesyłać całe pasmo satelitarne, konwerter Unicable „wycina” tylko te fragmenty, o które prosi konkretny dekoder i przydziela je do jednej z kilku dostępnych częstotliwości użytkownika (tzw. User Bands lub UB). Każdy podłączony do instalacji dekoder komunikuje się z konwerterem na swojej własnej, przypisanej częstotliwości, dzięki czemu wszystkie mogą pracować niezależnie, korzystając z jednego wspólnego kabla. Polskie platformy cyfrowe w pełni wspierają tę technologię. Dekodery takie jak Polsat Box 4K, Polsat Box 4K Lite czy oferowany przez Canal+ Ultrabox+ 4K oraz Dualbox+ 4K są fabrycznie przystosowane do pracy w systemie Unicable. To rozwiązanie jest szczególnie cenione w nowoczesnym budownictwie, gdzie często do mieszkania doprowadzony jest tylko jeden kabel antenowy.
Dlaczego standardowe połączenie Unicable i DiSEqC nie działa ?
Problem z połączeniem konwertera Unicable z przełącznikiem DiSEqC wynika z fundamentalnej różnicy w sposobie komunikacji. Dekoder sterujący instalacją Unicable wysyła do konwertera specyficzne, złożone komendy zgodne z normą EN 50494 (Unicable I) lub EN 50607 (Unicable II/dCSS), aby zażądać dostępu do konkretnego transpondera na określonej częstotliwości użytkownika. Z kolei standardowy przełącznik DiSEqC rozumie tylko proste sygnały przełączające (np. „przełącz na wejście 1” lub „przełącz na wejście 2”).
Gdybyśmy spróbowali podłączyć konwerter Unicable do takiego przełącznika, komendy Unicable wysyłane przez dekoder nie dotarłyby do konwertera w niezmienionej formie. Przełącznik DiSEqC nie jest przezroczysty dla tego typu sygnałów sterujących. Co więcej, sam przełącznik nie wiedziałby, jak zinterpretować sygnał wyjściowy z konwertera Unicable, który zawiera już „poskładane” sygnały dla wielu użytkowników na różnych częstotliwościach. W efekcie cała komunikacja zostałaby zakłócona, a na ekranie telewizora zobaczylibyśmy komunikat o braku sygnału. To samo dotyczy próby połączenia w „zezie” jednego konwertera standardowego (np. na Astrę) i jednego Unicable (na Hot Birda) przez przełącznik DiSEqC. Dekoder skonfigurowany do pracy w trybie Unicable nie będzie w stanie poprawnie wysterować standardowego konwertera przez przełącznik.
Zaawansowane rozwiązania: multiswitche i konwertery Wide Band
Na szczęście rynek techniki satelitarnej nie znosi próżni. Producenci sprzętu, tacy jak Inverto, Johansson czy Terra, opracowali rozwiązania, które pozwalają na budowę jednokablowych instalacji obsługujących sygnał z kilku satelitów. Kluczem do sukcesu są tutaj dwa elementy: konwertery typu Wide Band oraz programowalne multiswitche dCSS/Unicable II.
Konwerter Wide Band to specjalny rodzaj LNB, który posiada tylko dwa wyjścia, ale na każdym z nich przekazuje sygnał z całego pasma satelitarnego w jednym z dwóch zakresów polaryzacji: poziomej (H) lub pionowej (V). Oznacza to, że do multiswitcha doprowadzamy pełny, nieprzetworzony sygnał z satelity za pomocą dwóch kabli. Aby odebrać sygnał z dwóch satelitów (Hot Bird i Astra), potrzebujemy dwóch takich konwerterów i czterech kabli biegnących od anteny do multiswitcha.
Sercem takiej instalacji jest programowalny multiswitch dCSS (Digital Channel Stacking Switch). Jest to zaawansowane urządzenie, które działa jak inteligentny zarządca sygnału. Na wejściu otrzymuje pełne pasma sygnałowe z obu satelitów (dzięki konwerterom Wide Band). Następnie, na podstawie komend otrzymywanych od dekoderów, tworzy na swoim wyjściu sygnał w standardzie Unicable II (dCSS, norma EN 50607), który może obsłużyć do 32 odbiorników na jednym kablu. Co najważniejsze, taki multiswitch potrafi dynamicznie przydzielać dekoderom kanały zarówno z Hot Birda, jak i z Astry. Dekoder, wysyłając odpowiednią komendę, informuje multiswitch nie tylko o tym, jaki transponder chce odebrać, ale również z którego satelity.
Przykładowe urządzenia, które to umożliwiają, to:
- Johansson 9733PL: programowalny multiswitch, który może być skonfigurowany do pracy z dwoma satelitami i generować sygnał Unicable dla wielu użytkowników.
- Inverto Unicable II: seria multiswitchy, takich jak IDLU-UST110-CUO1O-32P, które są projektowane specjalnie do takich zastosowań i oferują dużą liczbę pasm użytkownika.
- Terra MSR508: multiswitche tej firmy również oferują podobne możliwości, pozwalając na budowę rozległych instalacji jednokablowych.
Budowa takiej instalacji jest czynnością wymagającą precyzji i wiedzy technicznej. Prawidłowe skonfigurowanie multiswitcha, dobór odpowiednich konwerterów Wide Band i precyzyjne ustawienie anteny z „zezem” to zadania, z którymi najlepiej poradzi sobie wykwalifikowany technik. Monterzy anten często oferują kompleksowe wsparcie, od projektu po finalne uruchomienie systemu.
Kompatybilność dekoderów – największe wyzwanie
Nawet jeśli zbudujemy perfekcyjną instalację opartą na multiswitchu dCSS, pozostaje jeszcze jedna, niezwykle ważna kwestia: kompatybilność dekoderów. Jak wspomniano, dekodery oferowane przez Polsat Box (np. Polsat Box 4K) i Canal+ (np. Ultrabox+ 4K) obsługują technologię Unicable. Problem w tym, że w większości przypadków jest to wsparcie dla starszej normy EN 50494 (Unicable I), która standardowo nie przewiduje sterowania przełącznikiem DiSEqC i obsługi wielu satelitów w trybie dynamicznym.
Nowoczesne multiswitche dCSS pracują w oparciu o nowszą i znacznie bardziej rozbudowaną normę EN 50607 (Unicable II). Choć jest ona częściowo wstecznie kompatybilna, to właśnie funkcja dynamicznego przełączania między satelitami wymaga, aby dekoder w pełni obsługiwał tę nowszą specyfikację. Niestety, oprogramowanie dekoderów operatorskich jest często uproszczone i może nie zawierać opcji konfiguracyjnych pozwalających na poprawne zdefiniowanie dwóch satelitów w trybie Unicable II. W menu instalacyjnym dekodera może po prostu brakować pól do wprowadzenia parametrów dla drugiej pozycji satelitarnej.
Przed podjęciem decyzji o inwestycji w drogi multiswitch dCSS, bezwzględnie należy sprawdzić, czy posiadany model dekodera (lub ten, który zamierzamy nabyć) otrzymał aktualizację oprogramowania wprowadzającą pełne wsparcie dla normy EN 50607 z obsługą wielu satelitów. Informacji na ten temat można szukać na forach internetowych poświęconych tematyce TV-SAT oraz w materiałach technicznych udostępnianych przez producentów sprzętu. Czasami producenci multiswitchy, jak Johansson, oferują tryby pracy emulujące starsze rozwiązania, ale mogą one mieć pewne ograniczenia. To kolejna sytuacja, w której doświadczenie profesjonalnego instalatora, który testował różne konfiguracje sprzętowe, jest nie do przecenienia.
Porównanie różnych typów instalacji satelitarnych
Aby zobrazować różnice, zalety i wady poszczególnych rozwiązań, warto zestawić je w formie tabeli.
| Typ instalacji | Zalety | Wady | Przeznaczenie |
|---|
| Standardowy LNB (jeden satelita) | Niski koszt, prosta instalacja. | Jeden kabel na jeden tuner, tylko jeden satelita. | Proste instalacje z jednym dekoderem. |
| Standardowy „zez” z LNB Twin/Quad | Odbiór z dwóch satelitów, obsługa do 4-8 tunerów. | Wymaga wielu kabli, skomplikowane okablowanie. | Domy jednorodzinne z możliwością poprowadzenia wielu kabli. |
| Konwerter Unicable (jeden satelita) | Jeden kabel dla wielu dekoderów, prostota okablowania. | Standardowo tylko jeden satelita, wyższy koszt konwertera. | Nowoczesne mieszkania, instalacje z dekoderami 4K PVR. |
| „Zez” + Wide Band LNB + multiswitch dCSS | Odbiór z wielu satelitów na jednym kablu dla wielu dekoderów. | Bardzo wysoki koszt, skomplikowana konfiguracja, wymagana kompatybilność dekoderów. | Zaawansowane instalacje dla entuzjastów, małe hotele, pensjonaty. |
Praktyczne aspekty montażu instalacji na Astrę i Hot Birda
Niezależnie od wybranej technologii, budowa instalacji z „zezem” wymaga dbałości o szczegóły. Centralnym punktem odniesienia jest zawsze Hot Bird 13.0E, z którego korzystają polskie platformy. To właśnie na tego satelitę ustawiamy główny konwerter, zamocowany w uchwycie anteny. Przykładowo, dla lokalizacji w Warszawie i okolicach, antena powinna być skierowana na azymut około 190 stopni, a jej kąt elewacji (pochylenia) powinien wynosić około 30 stopni. Drugi konwerter, na Astrę, montuje się na specjalnym uchwycie z boku, patrząc od przodu anteny – po lewej stronie.
Do takiej instalacji zalecane jest użycie anteny o większej średnicy. Standardowe anteny 60-70 cm dostarczane przez operatorów mogą okazać się niewystarczające do zapewnienia stabilnego sygnału z obu satelitów jednocześnie, zwłaszcza w gorszych warunkach pogodowych. Optymalnym wyborem będzie antena offsetowa o średnicy 80 cm lub 90 cm, na przykład sprawdzone modele polskiego producenta Corab. Większa powierzchnia czaszy zapewnia większy zysk energetyczny, co przekłada się na wyższą jakość sygnału, szczególnie z „bocznego” konwertera na Astrę.
Jakość sygnału jest parametrem, który decyduje o stabilności odbioru. Profesjonalni instalatorzy mierzą ją za pomocą specjalistycznych mierników, posługując się takimi wskaźnikami jak MER (Modulation Error Ratio). Jest to miara jakości sygnału cyfrowego, wyrażana w decybelach (dB). W przypadku telewizji satelitarnej DVB-S2 za absolutne minimum przyjmuje się wartość MER na poziomie 12 dB, jednak dla zapewnienia buforu bezpieczeństwa na wypadek deszczu czy zachmurzenia, zaleca się, aby sygnał miał MER na poziomie 15 dB lub wyższym. Osiągnięcie tak dobrych parametrów na obu satelitach wymaga bardzo precyzyjnego ustawienia anteny i skrętu konwerterów.
Alternatywne rozwiązania i podsumowanie
Czy istnieją jakieś prostsze sposoby, aby pogodzić chęć posiadania Astry z instalacją Unicable ? Tak, choć są one pewnym kompromisem. Na rynku dostępne są konwertery hybrydowe, np. Inverto Unicable + Twin, które posiadają jedno wyjście Unicable oraz dwa niezależne wyjścia standardowe (legacy). W takiej konfiguracji można by:
- Ustawić całą antenę na Hot Birda. Wyjście Unicable posłużyłoby do zasilenia głównych dekoderów w domu (np. Polsat Box 4K i Multiroom).
- Zamontować drugą, osobną antenę ustawioną na Astrę ze standardowym konwerterem, którą podłączymy do jednego z wolnych wyjść standardowych konwertera hybrydowego (za pomocą przełącznika DiSEqC) lub bezpośrednio do dodatkowego, niezależnego dekodera.
- Innym rozwiązaniem jest użycie konwertera hybrydowego w instalacji z „zezem”. Wyjście Unicable z konwertera ustawionego na Hot Birda podłączamy do głównych dekoderów, a standardowe wyjście z drugiego konwertera (na Astrę) prowadzimy osobnym kablem do wybranego odbiornika.
Są to jednak rozwiązania, które częściowo niweczą główną zaletę Unicable – redukcję okablowania. Ostatecznie, dla przeciętnego użytkownika dekoderów platformowych, który pragnie mieć dostęp do kanałów z Astry, najpewniejszym i często najprostszym rozwiązaniem pozostaje klasyczna instalacja z dwoma konwerterami standardowymi (np. typu Quad) i poprowadzeniem oddzielnych kabli do każdego tunera. Jeśli jednak dysponujemy tylko jednym kablem i jesteśmy zdeterminowani, aby mieć dostęp do obu satelitów na wszystkich odbiornikach, jedyną drogą jest inwestycja w zaawansowany system oparty na multiswitchu dCSS. Przed zakupem drogich komponentów warto jednak skonsultować się z fachowcem, który potwierdzi kompatybilność naszego sprzętu i pomoże dobrać optymalne urządzenia.
Odpowiadając wprost na pytanie tytułowe: tak, konwerter Unicable (a dokładniej system oparty na tej technologii) może być użyty do odbioru z satelity Astra, ale nie w prosty sposób. Wymaga to zastosowania zaawansowanego, programowalnego multiswitcha, konwerterów typu Wide Band oraz, co najważniejsze, dekoderów w pełni kompatybilnych z normą Unicable II (EN 50607) i jej funkcjami obsługi wielu satelitów. Dla większości abonentów Polsat Box i Canal+ może to oznaczać barierę trudną do pokonania ze względu na ograniczenia oprogramowania w dekoderach. Dlatego przed podjęciem jakichkolwiek działań, dokładne sprawdzenie specyfikacji sprzętu i ewentualna konsultacja z doświadczonym instalatorem to podstawa, aby uniknąć niepotrzebnych wydatków i problemów technicznych.
_
5 4 3 2 1